تخت جمشید،میراثی کهن

مجموعه بناهای عظیم و به یاد ماندنی دوره هخامنشیان در دامنه کوه رحمت در استان فارس واقع شده است که بسیاری معتقدند که در ابتدا از آن به عنوان یک کانون مذهبی استفاده می شده است.

این مجموعه به دستور داریوش بزرگ ساخته شده و آثار بر جای مانده آن مجموعه ای بی نظیر از ذوق و هنرو معماری ایران هخامنشی است.به عبارت دیگر ساختمانها،کتیبه ها،حجاریها و گور دخمه های آن اسناد و مدارک قطعی و تردید ناپذیر ایران در آن دوره محسوب می شوند.مجموعه ای عظیم و نفیس که پس از آن هرگز در هیچ دوره ای از تاریخ ایران تکرار نشد.مهمترین بخش های این مجموعه بزرگ را میتوان در موارد زیر نام برد:

الف) کاخ آپادانا: مهم ترین کاخ تخت جمشید که از لحاظ معماری شاهکار بی نظیر ایران محسوب می شود.سقف کاخ بر فراز 36 ستون در 6 ردیف قرار داشته است.این کاخ دارای دو دستگاه پلکان عظیم در بخش شمالی و شرقی است که بخشی از قسمت شرقی آن بر جای مانده است.شواهد به دست آمده نشان می دهد که کاخ آپادانا در اثر حریق منحدم گردیده است.

ب)تالار صد ستون: بزرگترین کاخ پذیرائی هخامنشیان است که وسعت فضای داخلی آن 4900 متر مربع است و از صد ستون سنگی (ده ردیف در ده ردیف) به ارتفاع دوازده متر تشکیل یافته است.این تالار به دستور خشایار شا ساخته شده است.

ج)کاخ مرکزی یا قصر سه دروازه: در جنوب شرقی کاخ آپادانا،کاخ چهار گوش دیگری است که چون در وسط تخت جمشید واقع شده آن را کاخ مرکزی می نامند.دارای سه دروازه است که بر یکی از این درگاه ها نقش 28 تن از نمایندگان کشورهای تابع امپراطوری حجاری گردیده است.این کاخ به دستور داریوش بزرگ ساختهد شده است.

د)کاخ هدیش: کاخ اختصاصی خشایار شا است که در قسمت جنوب و بر فراز مرتفع ترین صخره طبیعی قرار دارد.قصر دارای تالار مرکزی با سی و شش ستون و یک ایوان 12 متری است.حجاری های این قصر از لحاظ مهارت، از بهترین حجاری های هخامنشی محسوب می شود.

ه)کاخ تچر: این نام در کتیبه ای منقور بر طرفین آستانه جنوبی کاخ دیده می شود.یکی از مهم ترین ویژگی های این کاخ این است که به علت شفاف بودن سنگ های آن به « تالار آیینه معروف» است.این کاخ به دستور خشایارشا ساخته شده است.

و)گور دخمه های هخامنشی در نقش رستم و تخت جمشید: یکی از شاهکارهای معماری هخامنشیان آرامگاه های صخره ای است که بیشتر آنها در «نقش رستم» در نزدیکی تخت جمشید واقع شده است.نخستین نمونه این گور دخمه ها آرامگاه داریوش بزرگ است که بعدها در ساختن مقابر از آن تقلید کرده اند.نقش رستم در چند کیلومتری تخت جمشید است و آرامگاه های داریوش اول،خشایارشای اول،اردشیراول و داریوش دوم در آنجا ساخته شده و شکل عمومی آنها نیز یکسان است.

ز)کاخ کوروش در نزدیکی برازجان: بازمانده هایی از یک کاخ دوره ی هخامنشی به طور اتفاقی در نزدیکی برازجان پیدا شد که معماری آن متعلق به اوایل دوره هخامنشی است و آن را به کوروش بزرگ نسبت داده اند.احتمالا این قصر منطبق با کاخ تااوکه است که- آریان- از آن به نقل از سفرنامه ی دریانورد مشهور«نئارخوس» یاد کرده است.